Arangaizko Dolmena
Angaitza ere deitua.
Bere izena haran eta gaitz (txarra, handia, malkartsu) hitzetatik. Nafarroan 50 eremu megalitiko katalogatu eta sailkatu existitzen dira, denera 1500 monumentu baino gehiago osatzen dute.
Arangaitzko domena Goitasuna lepoan kokatzen da 860 m-ko garaieran. Bronze aroko hilobi bat da K.a. 2000 eta K.a. 900 urte bitartean datatua. Dolmenari egiaztapen laginak egin zaizkio eta bertan giza hezurrak antzeman ziren.
Dolmenak neolitiko bukaerako egitura megalitikoak dira eta Europar mendebaldean aurki daitezke, nagusiki atlantiar zerrendan zehar. Bere funtzioa talde-hilobiratzea dela uste da baina baliteke lurralde bat aldarrikatzeko eta taldearen nortasuna indartzeko modu bat izatea.